Sathya Sai Baba behoort tot de meest schilderachtige figuren van het moderne indische Gurisme. Alleen al door zijn uiterlijke verschijning, als hij gekleed in een oranjekleurig gewaad, dat tot op zijn enkels reikt, tevoorschijn komt, weet hij mensen te fascineren, terwijl bovendien zijn haren in Afrikalook daartoe ook het nodige bijdragen.Het zijn vooral jonge mensen, die uit het Westen naar India getrokken zijn, die hem bewonderen en vereren. Sai Baba, wiens burgerlijke naam Ratnakaran Sathyanarayan Raju is, werd op 23 november 1926 geboren in Puttaparthi in India. Rond zijn persoon wemelt het van de legenden. Zo wordt onder andere verteld, dat er een giftige slang onder zijn bed had gelegen toen hij nog een zuigeling was en hoewel slangen in het algemeen agressief zijn, deed de slang de baby niets. Verder begonnen muziekinstrumenten, die in zijn ouderlijk huis aan de wand hingen, plotseling te spelen.

Volgens zijn volgelingen heeft Sathyanarayan op 23 mei 1940 zijn familie en vrienden bijeengeroepen om te laten zien, dat hij bloemen en allerlei zoetigheden zo maar uit de lucht kon "materialiseren", hetgeen uiteraard een geweldige indruk maakte. Hij maakte bekend, dat hij de reincarnatie is van de destijds beroemde Sai Baba van Shirdi (Maharashtra) en dat hij een opdracht had te vervullen. Zijn eigen familie stond uiterst kritisch tegenover zijn onthulling en geloofde er geen bal van. Ze begrepen ook niet wat hem bezielde om iets dergelijks te beweren. Alleen zijn vrienden geloofden in hem. Op 20 oktober 1940 verliet hij zijn familie en om te laten zien, dat hij wel degelijk bijzondere kwaliteiten had en dat hij een taak in de wereld had te vervullen, toverde hij bloemen uit de lucht, die samen zijn naam Sai Baba vormden. Ik heb het zelf niet gezien en ik geloof er ook geen bal van. Ik vermoed dat we hier maar moeten denken "Van horen zeggen, liegt men veel!" De door hem genoemde Sai Baba van Shirdi, verkondigde een leer, die het midden hield tussen Hindoeisme en de Islam. Hij had inderdaad veel aanhangers en hij deed van zich spreken, zodat na zijn dood op 15 oktober 1918 veel legenden over hem de ronde deden. Hij stierf in de moskee van waaruit hij zijn leer verkondigde. In 1963 maakte de nieuwe Sai Baba weer een openbaring bekend. Hij beweerde toen dat hij de belichaming is van Shiva en Shakti, het godenpaar was van het hindoegeloof en nog enkele jaren later ging hij zo ver om te beweren, dat hij de teruggekeerde Jezus is. In 1976 verkondigde hij dat hem opgedragen was de Sai-Religie te vormen. De leer van zijn nieuwe geloof bestaat uit een samenraapsel van alle tot nu toe bekende godsdiensten.

Eigenlijk heeft de Sai-religie geen werkelijk samenhangende geloofsleer. "Mijn leven is de boodschap, die ik verkondigen moet"zegt de guru. Ik heb enkele uren naar hem geluisterd tijdens mijn bezoek aan India en hoorde verschillende elementen uit het Hindoeisme vermengd met christelijke gedachten, terwijl ook uit andere godsdiensten elementen naar voren kwamen.Hij betrekt echter al dergelijke elementen op zichzelf. Toch is zijn Godsbeeld uitgesproken hindoeistisch. God is "Brahman", de "Al-Energie", waarvan ieder mens een deel in zich draagt. Opdat de mensheid het goddelijke in zich herkennen en realiseren kan, beweert hij gekomen te zijn. Hij vertegenwoordigt voor zijn aanhangers een Avatar, een hemelse boodschapper met een goddelijke opdracht. En om aan te tonen dat hij daadwerkelijk een goddelijke boodschapper is laat hij allerlei "wonderen"zien. Ik heb er ook verbaasd naar gekeken, maar ben ervan overtuigd, dat hij een geraffineerde goochelaar is, die de kunst verstaat zijn publiek in hem te doen geloven. Trouwens hij staat zelf altijd in het middelpunt van zijn religie. Hij, Sai Baba, is de belichaming van de absolute liefde en daarmee gelijk aan een God, die in verschillende religies onder allerlei namen vereerd werd. Daarom, zo zegt hij, hoeft ook niemand, de godsdienst, die hij aanhangt, af te zweren als hij een volgeling van Sai Baba wil worden. Juist door hem zal de eigen godsdienst eerst volledig tot haar recht komen. Dat maakt dat hij vrij algemeen bewonderd en vereerd wordt in zijn Ashram. Op feestdagen van de verschillende godsdiensten schittert Sai Baba in volle glorie. Voor de westerse aanhangers maakt hij van de 25e december altijd iets heel bijzonders, vooral omdat hij zich op die dag nog eens extra en duidelijk als de Christus, die teruggekeerd is, voorstelt. Dat zoveel westerse jongeren dat geloven, verbaast me in hoge mate. Of geldt hier "Een kinderhand is gauw gevuld"?

Als ik een oordeel over deze vreemde sekte moe vellen, kan ik slechts zeggen, dat ik zijn leer zie als steunend in de traditie van het Hindoeisme, maar omdat hij daaraan allerlei elementen uit andere godsdiensten heeft toegevoegd heeft het een uitgesproken synkretisch karakter gekregen. De rol, die hij zichzelf in zijn religie heeft gegeven, staat in tegenspraak tot de tolerantie, die hij predikt. Wie hem volgt op de door hem aangegeven heilsweg, moet gehoorzamen.en verliest dus zijn zelfbeslissingsrecht met als gevolg dat hij gemanipuleerd kan worden. Men is dan dus niet meer dan een werktuig in handen van de man, die zich voor Jezus uitgeeft.

Afgezien van het circus van Sai Baba heb ik onaangename herinneringen aan het hotelletje in Puttaparti. Zoveel vieze insecten als daar aan de muren zitten, heb ik - behalve in Bombay - nog nooit ergens anders getroffen. En het schijnt daar heel gewoon te zijn als men een kakkerlak in zijn rijst vindt.