Maçonnieke encyclopedie-I.
De Maconnieke Encyclopedie zoekt
Een ogenblik !
ibis
Icarus
idolen
ijzer
I-Tjing
ibis
Cirlot
,. (threskiornis aethiopicaj, in het oude Egypte een vogel met grote symbolische betekenis, 'hibi' genaamd, en ook nu nog als 'heilige ibis' aangeduid. De vogel, met een lengte van ca. 75 cm, wroet met zijn sikkelvormige snavel in drassige grond en lijkt voortdurend rond te scharrelen. Zijn gebogen snavel doet denken aan de maansikkel, zoals ook zijn waterige milieu op een 'lunaire signatuur' duidt. De ibis was in Egypte aan Thot, de god van de wijsheid gewijd, of gold als zijn aardse manifestatie. Daarom werden ibissen ook wel gebalsemd en in stenen kruiken bijgezet. In de grafgrotten van Sakkara zouden miljoenen van zulke ibismummies liggen. Het volksgeloof wilde dat men slechts een ibisveer op een slang hoefde te gooien om deze 'aan de grond te nagelen' , en dat een ibisei alle wilde dieren afschrikte. Bij de joden gold de ibis daarentegen als negatief symbool, vermoedelijk omdat in het boek Deuteronomium alle waadvogels tot de onreine dieren gerekend werden. Niettemin openbaart de Schepper zich in het 38e hoofdstuk van het boek Job in de vragen naar het geheim van de schepping met de woorden: 'Wie verleende de ibis wijsheid . . . . ? , De vroegchristelijke, Physiologus'-tekst wijst er, net als middeleeuwse bestiaria, op dat de ibis niet kan zwemmen en daarom aan de oever van het water dode vis eet. Daarmee en met slangen bereidt hij het voedsel voor zijn jongen. 'Zoals de ibis zijn de vleselijk geneigde mensen, die dood brengende zaken gulzig als spijs verorberen en er ook hun kinderen tot hun verderf nog mee voeden' (Unterkircher). 'Het slechtst van allemaal is de ibis; want uit zondaars komen de zonden voort' (Physiologus).. Zie ook: vogel
Icarus
,. symboliseert het verlangen van de mens, als een vogel door de lucht te zweven, en daarom tevens de menselijke overmoed. Daedalus, de vader van Icarus, had de Kretenzische koningsdochter Ariadne geholpen, de in het door hem gebouwde labyrint gevangen stierkoppige Minotaurus door de held Theseus te laten doden, door de prinses de 'draad van Ariadne' te geven die haar de weg wees. Haar vader, koning Minos, liet vader en zoon in het labyrint opsluiten, maar Daedalus maakte van was en veren vleugels, waarmee ze beiden uit hun gevangenis ontvluchtten. Icarus waagde zich, ondanks de waarschuwingen van zijn vader, te dicht bij de zon, waarop de was smolt en de zoon in zee stortte en stierf. Het vliegen op eigen spierkracht is voor de mens een onvervulde wensdroom gebleven, die alleen in dromen gerealiseerd kan worden. Het vliegen in de droom wordt fysiologisch wel als evenwichtsstoornis tijdens de slaap verklaard, psychologisch als uitdrukking van de wens onthecht te worden van de drukkende aardse zwaarte (in overdrachtelij ke zin) .
idolen
, of afgodsbeelden zijn altijd een steen des aanstoots geweest voor vertegenwoordigers van de openbaringsgodsdiensten, die er van uitgingen dat de 'heidenen' niet de bovennatuurlijke wezens zelf, maar hun beeltenissen aanbaden. Volgens een vroegchristelij ke legende vielen er 365 afgodsbeelden om, toen Jezus, Maria en Jozef er langs kwamen op hun vlucht naar Egypte.
Afgoderij, idolatrie, werd als geestelijke blindheid beschouwd .
Volgens islamitische traditie vielen in Mekka de oude afgodsbeelden van hun sokkels, toen Amina, de moeder van Mohammed, de profeet baarde, of - volgens een andere overlevering beefden ze op het ogenblik van de verwekking van Mohammed, om later ineen te storten. Dit zal wel gebaseerd zijn op de profetie bij Jesaja (19: 1): 'Zie, de Here rijdt op een snelle wolk en komt naar Egypte; dan beven de afgoden van Egypte voor Hem ... , Omgevallen afgodsbeelden zijn o.a. het attribuut van de heiligen Justa, Rufina en Susanna en, op oosterse iconen, van de Heilige Nicolaas . Volgens de joodse sagen was Abram (Abraham) ten tijde van koning Nimrod de eerste beeldenstormer, die de houten en stenen afgodsbeelden van zijn vader vernielde ('die niet ruiken, niet horen en niet spreken. Ze hebben een mond en praten niet, ze hebben ogen en zien niet, ze hebben handen en grijpen niet, ze hebben voeten en lopen niet. Zo zal het ook hun vergaan, die op ze vertrouwen en ze aanbidden. p en Abram haalde een bijl en sloeg de afgodsbeelden van zijn vader kapot ...').
ijzer
, in de cultuurgeschiedenis van de mensheid een pas laat in gebruik gekomen metaal. Het vertegenwoordigt in de mythen over de wereldtijdperken het laatste stadium van een ontwikkeling, die ooit met het gouden tijdperk zou zijn begonnen. IJzer wordt aan de oorlogsgod Mars (Gr. Ares) geattribueerd, en het roodachtige roest herinnert aan de kleur van bloed. In de Oudheid gold het als een metaal dat gevreesd werd door demonen en boze geesten, en ringen en amuletten werden dan ook vaak van ijzer vervaardigd. Nog in de 7e eeuw n..C. moest de kerk verbieden om op grond van bijgeloof ijzeren ringen of armbanden te dragen. Het geloof aan de werkzaamheid van het hoefijzer is terug te voeren op de onheil afwerende werking van het metaal zelf, op zijn maanachtige vorm en op het verband met het paard als symbolisch dier.. Magische cirkels om demonen af te weren werden sinds de Oudheid met een ijzeren pen in de grond gegrift. Veel geneeskrachtige kruiden mochten niet met ijzeren graafwerktuigen uit de grond worden gehaald, omdat ze anders hun uitwerking verloren. Een aanwijzing voor de bovennatuurlijke eigenschappen van ijzer zagen de volken in de Oudheid in zijn magnetiseerbaarheid. Van magneetijzersteen (sideriet) werd aangenomen dat het ook ziekten kon aantrekken en 'sympathie' kon oproepen, en dat het echtelieden aan elkaar kon binden. Als 'aanstekelijk' in magisch-symbolische zin werd ook roest beschouwd, dat planten zou vergiftigen. in het oude China was ijzer een zinnebeeld van kracht en rechtvaardigheid, en men nam aan dat het vijandige waterdraken deed inbinden. Aan de oevers van rivieren en in dammen werden dan ook ijzeren figuren begraven ..
I-Tjing
, Ching, Yijing, het 'Boek der Veranderingen', is op zichzelf geen eigenlijk symbool, maar behelst de praktische toepassing van de idee van de polariteit van het 'mannelijke' en 'vrouwelijke' oerprincipe voor orakeldoeleinden . Deze waarzeggerspraktijk kwam in China tijdens de Tsjo-dynastie, waarschijnlijk al rond 1000 v.C.., op en werd eerst traditiegetrouw met stengels van duizendblad uitgevoerd.. Later werd ze vereenvoudigd door een grafische voorstelling van enerzijds doorlopende, anderzijds in het midden onderbroken lijnen. Hele lijnen stellen het mannelijke element voor, gebroken het vrouwelijke.. Drie van zulke lijnen boven elkaar vormen een trigram, en de combinatie van hele en gebroken lijnen wijst op het overheersen of gedomineerd worden van het een of het ander.. De acht mogelijke trigrammen staan voor hemel, aarde, water, vuur, vochtigheid, wind, donder en bergen. Door samenvoeging van telkens twee trigrammen ontstaan in alle mogelijke combinaties de 64 hexagrammen, die een soort wereldformule vormen. Dat is de basis van het beroemde waarzeggersboek, de I Tjing. Zes ongebroken lijnen staan bijv. voor 'hemel, koning, vader, gever', zes gebroken voor 'aarde, moeder, volk, ontvanger' . Verhelderende commentaren kunnen antwoord geven op bepaalde vragen. Men vindt hier het streven in terug naar harmonisering van de polaire elementen (- yin/ yang), dat in het bijzonder in de school van meester Koeng (Koengfuzi, Confucius, 551-479 v.C.) hooggehouden werd; ook in het taoïsme kreeg de I Tjing echter veel aandacht. De dualiteitsleer van de I Tjing speelt weer een grote rol in de moderne esoteriek, om antwoord te geven op vragen over persoonlijk sterkten en zwakten, potentiële mogelijkheden en bronnen van gevaar. Zie ook: dualistische stelsels; hexagram